Nagroda im. Ks. Bp. Romana Andrzejewskiego została ustanowiona w 2004 r. przez Fundację „Solidarna Wieś”. Wyróżnienie przyznawane jest osobom i instytucjom szczególnie zasłużonym dla rozwoju kulturalnego i gospodarczego rolnictwa, wsi i małych miast w Polsce.

W tym roku wyróżnienie zostało przyznane Zespołowi Szkół nr 3 im. Stanisława Staszica we Włoszczowie, którego uczniowie zorganizowali w grudniu 1984 r. strajk okupacyjny szkoły w obronie krzyży usuniętych z sal lekcyjnych decyzją Komitetu Centralnego PZPR. W latach 1983-1984 nastąpiła bowiem kulminacja rozpoczętej po wprowadzeniu stanu wojennego walki komunistycznej władzy z obecnością krzyża w miejscach publicznych – przede wszystkim w szkołach i uczelniach.

Kapituła Nagrody przypomniała, że działanie komunistycznych władz „spotkało się w całym kraju z gwałtownym sprzeciwem uczniów, rodziców i nauczycieli – szczególnie w szkołach rolniczych i kształcących młodzież w zawodach służebnych rozwojowi cywilizacyjnemu i gospodarczemu 'małych ojczyzn’”.

W przypadku placówki we Włoszczowie wielomiesięczna walka o przywrócenie krzyży w szkołach doprowadziła do strajku okupacyjnego. Przeciw młodzieży władze komunistyczne uruchomiły cały aparat przemocy. Dwóch katechetów skazano na bezwzględne więzienie, młodzież wyrzucano ze szkoły i wcielano do wojska, nauczycieli pozbawiano pracy, rodziców zastraszano.

Co roku na pamiątkę tego wydarzenia w placówce odbywa się okolicznościowy apel.

„Przez Nagrodę im. Ks. Bp. Romana Andrzejewskiego Kapituła honoruje odwagę w walce o wolność wyznawania wiary, o honor i godność młodych ludzi. Przez symbol szkół we Włoszczowie Kapituła składa hołd wszystkim szkołom, które przed 40 laty w całej Polsce upomniały się o podstawowe prawa człowieka” – podkreślono w uzasadnieniu przyznania Nagrody.

3 grudnia 1984 r. uczniowie Zespołu Szkół Zawodowych we Włoszczowie rozpoczęli strajk okupacyjny, w którym domagali się ponownego zawieszenia w salach lekcyjnych krzyży usuniętych na polecenie dyrekcji szkoły. Akcja stopniowego usuwania krzyży realizowana była w poprzednim roku szkolnym i zakończyła się w czerwcu. W nowym roku szkolnym młodzież chciała, aby zawisły w klasach ponownie.

30 listopada 1984 r. w czasie nabożeństwa w miejscowym kościele parafialnym nowe krzyże zostały poświęcone, a 1 grudnia uczniowie zawiesili je w 17 klasach. Zostały one jednak szybko zdjęte, co stwierdzili rodzice przybyli do szkoły 2 grudnia na zebranie. Z tego powodu ponad 700 uczniów rozpoczęło strajk okupacyjny. Protestujących wspierali rodzice, duchowni i mieszkańcy miasta. Wstawił się za nimi także biskup pomocniczy kielecki Mieczysław Jaworski, który przyjeżdżał do Włoszczowy i odprawiał Msze w intencji protestujących. Konflikt zainteresował zagraniczne media.

Ostatecznie strajk we Włoszczowie zakończył się 16 grudnia. Młodzież, na prośbę bp. Jaworskiego, opuściła budynek szkoły i udała się do kościoła parafialnego na uroczyste nabożeństwo.

Wobec uczestników protestu władze zastosowały natomiast represje. Część protestujących pozbawiono praw uczniowskich, niektórych nie dopuszczono do matury. Ukarano także rodziców. Wspierających młodzież księży postawiono przed sądem: ks. Marka Łabudę sąd skazał na rok pozbawienia wolności bez zawieszenia, a ks. Andrzeja Wilczyńskiego na 10 miesięcy z zawieszeniem na 3 lata i 60 tys. zł. grzywny.

Gratulując szkole i składając hołd uczestnikom protestu sprzed 40 lat bp Artur G. Miziński, honorowy przewodniczący Kapituły Nagrody im. Ks. Bp. Romana Andrzejewskiego zaapelował o modlitwę, „aby należne miejsce krzyż, Bóg i wiara miały w miejscach publicznych, a tym szczególnym miejscem rozwoju i przyszłości jest właśnie szkoła”.

Nagrodę kierownictwu szkoły we Włoszczowie wręczył abp Stanisław Gądecki, przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski. Podkreślił on, że władze cywilne mają obowiązek ochraniać oraz bronić wolności religijnej, nie dlatego, że są jej dysponentami, ale dlatego, że są jej stróżami. – Nie ogranicza się ona do wyznawania wiary i swobody kultu, ale pozostaje wolnością do prowadzenia życia, zarówno prywatnie, jak i publicznie, według zasad etycznych, które płyną ze wskazań religijnych. To stanowi wyzwanie w zglobalizowanym świecie, w którym subiektywne przekonania obniżają ogólny poziom etyczny i gdzie w imię fałszywie rozumianej tolerancji prześladuje się tych, którzy usiłują żyć zgodnie ze swoją wiarą – powiedział przewodniczący episkopatu.

– Pamiętamy o obronie krzyża we Włoszczowie. Pamięć o tym była tłamszona przez lata, a było to wydarzenie bezprecedensowe w historii oporu wobec komunistycznego systemu politycznego – podkreślił abp Gądecki.

Odbierając wyróżnienie Mariola Koza, dyrektor Zespołu Szkół nr 3 we Włoszczowie przypomniała, że strajkująca młodzież walczyła o prawo do wyrażania swoich poglądów a zabrane krzyże po 1989 r. wróciły na swoje miejsce i wiszą w salach lekcyjnych do dziś. – Każde pokolenie młodzieży, które przychodzi do szkoły, odnosi się do tych krzyży z szacunkiem i miłością – dodała.

Obecni na uroczystości byli także uczestnicy strajku szkolnego w obronie krzyża z 1983 r., których kilkukrotnie oklaskiwano.

W trakcie gali minister Wojciech Kolarski z Kancelarii Prezydenta RP odczytał list od prezydenta Andrzeja Dudy. Prezydent podkreślił, że włoszczowscy uczniowie nie godząc się na deptanie podstawowych praw wolności, byli częścią oporu przeciwko komunistycznej władzy, czym dołączyli do robotników i studentów, a podobne jak tamtejszy strajk wydarzenia miały też miejsce w innych szkołach, jak np. w gdańskiej „Topolówce” i w Miętnem koło Garwolina.

List do uczestników uroczystości wystosował także minister rolnictwa i rozwoju wsi Czesław Siekierski, a ponadto głos zabrał Lucjan Zwolak, przedstawiciel Krajowego Ośrodka Wspierania Rolnictwa.

Początki Zespołu Szkół nr 3 im. Stanisława Staszica we Włoszczowie sięgają 1962 r., gdy powstało Technikum Ekonomiczne. W 1969 r. dla potrzeb młodzieży dojeżdżającej oddano nowy, liczący 200 miejsc, budynek internatu, a w 1972 nowy budynek szkoły. Od 1970 r. placówka nosiła nazwę Zasadniczej Szkoły Zawodowej Dokształcającej. W kolejnych latach uruchomiono czteroletnie Technikum Przemysłu Spożywczego czy Liceum Handlowe. Zasadnicza Szkoła Zawodowa kształciła młodzież w 30 zawodach i specjalnościach, a praktyczną naukę zawodu odbywa w około 100 zakładach pracy.

Od 2002 r. szkoła nosi imię Stanisława Staszica.

W Zespole Szkół nr 3 im. S. Staszica we Włoszczowie uczniowie pobierają naukę w trzech typach szkół: Liceum Ogólnokształcącym, Technikum oraz w Branżowej Szkole I Stopnia.

Wysoki poziom kształcenia szkoły potwierdziło przyznanie placówce przez miesięcznik „Perspektywy” tarczy: brązowej w 2017 r., srebrnej w 2018 r. oraz brązowej w 2020 r.

Podczas gali wręczone zostało także Stypendium im. ks. bp. Romana Andrzejewskiego dla młodych ludzi z terenów wiejskich i małomiasteczkowych. Wyróżniane są nimi osoby, które pokonując szczególne przeciwności, podejmują trud zdobywania wiedzy, łączą ambicję z poczuciem społecznych powinności, uczestniczą w działaniach kulturalnych czy charytatywnych w swojej szkole i otoczeniu. W tym roku laureatem został Kamil Żelski ze wsi Strzygi w gminie Chodecz.

Patron Nagrody, bp Roman Andrzejewski (1938-2003), to wieloletni przewodniczący Komisji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Rolników i Krajowy Duszpasterz Rolników. Zainicjował powstawanie katolickich uniwersytetów ludowych, jak również powołał Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników. Brał udział w mediacjach w czasie konfliktów i negocjacji rolników z rządem. Był współfundatorem Fundacji „Solidarna Wieś”.

Do tej pory laureatami Nagrody im. Ks. Bp. Romana Andrzejewskiego byli: w 2004 r. – prof. Andrzej Stelmachowski; 2005 r. – prof. Maria Radomska; 2006 r. – kard. Józef Glemp, Prymas Polski; 2007 r. – ks. prał. Bogusław Bijak; 2008 r. – ks. bp Alojzy Orszulik SAC; 2009 r. – dr Maria J. Stolzman; 2010 r. – dr Barbara Fedyszak-Radziejowska; 2011 r. – Roman Kluska; 2012 r. – Josef Rottenaicher; 2013 r. – abp Józef Michalik; 2014 r. – prof. dr hab. Alojzy Szymański; 2015 r. – o. dr Stanisław Jaromi OFM; 2016 r. – ks. Kazimierz Kaczor; 2017 r. – prof. Jacek Hilszczański; 2018 r. – PZLPiT „Mazowsze” im. Tadeusza Sygietyńskiego; 2019 r. – abp Henryk Hoser; 2020 r. – NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”; 2021 r. – ks. prał. Czesław Sadłowski, długoletni proboszcz parafii w Zbroszy Dużej koło Grójca na Mazowszu; 2022 r. – Janusz Byliński, działacz NSZZ RI „Solidarność” i Duszpasterstwa Rolników.

Partnerem organizacji Gali był Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Partnerami Gali: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Warszawski Rolno-Spożywczy Rynek Hurtowy S.A. „Bronisze”.

Katolicka Agencja Informacyjna była jednym z patronów medialnych wydarzenia.

Za: ekai.pl