Ksiądz dr Johannes Chrząszcz jest uważany – obok księdza Augustina Weltzla – za najwybitniejszego historyka Górnego Śląska przełomu XIX i XX w. To jeden z najważniejszych przedstawicieli wczesnej fazy górnośląskiej historiografii, mistrz historycznej refleksji nad regionem. Pozostawił po sobie ogromny dorobek pisany – kilkanaście tysięcy stron, głównie w języku niemieckim, ale także polskim. Opublikował około 200 artykułów, publikacji zwartych i broszur, głównie historycznych, ale też religijnych. Jest autorem monografii Białej, Krapkowic, Prudnika, Pyskowic i Toszka, historii licznych parafii i instytucji górnośląskich oraz popularnej historii Kościoła katolickiego na Śląsku. Przygotowywał monografię Gliwic, jednak nie zdążył jej ukończyć. Razem z Arthurem Schillerem założył Muzeum Górnośląskie w Gliwicach (1905/1906), którego spadkobiercą i kontynuatorem jest Muzeum w Gliwicach. Utworzenie tej placówki dało początek muzealnictwu i badaniom dziedzictwa kulturowego w okręgu przemysłowym. Ksiądz Chrząszcz stworzył Górnośląskie Stowarzyszenie Historyczne z siedzibą w Opolu i jego organ – kwartalnik „Oberschlesische Heimat” (1904). Nakładem Muzeum w Gliwicach ukazuje się wybór pism księdza Johannesa Chrząszcza w opracowaniu i tłumaczeniu dr. Sebastiana Rosenbauma, pierwsza tego typu publikacja wprowadzająca do wciąż żywotnego i wartościowego dzieła ojca górnośląskiej historiografii. Oficjalna prezentacja książki miała miejsce 20 kwietnia w Willi Caro, podczas otwarcia wystawy Ks. dr Johannes Chrząszcz – górnośląski kapłan i historyk.

Publikacja Muzeum w Gliwicach z wyborem pism ks. Johannesa Chrząszcza zatytułowana jest „Meminisse iuvat” – „wspomnienie przynosi radość”. Tę frazę z „Przemian” Owidiusza przywoływał Chrząszcz w swoich tekstach, uważał bowiem, że pamięć i historiografia, refleksja nad przeszłością, to dary, jakimi ubogacony został człowiek. Dary fundamentalne dla jego tożsamości.

Ks. dr Johannes Chrząszcz nie uprawiał historiografii dlatego, że była ona jego hobby, ale dlatego, że uważał przeszłość za fundament, z którego wyłania się dzień dzisiejszy. Badanie przeszłości było dla niego moralnym i obywatelskim nakazem. Bez poznania przeszłości niemożliwa jest dobra praca na rzecz tego co jest teraz. Dlatego swojej aktywności na niwie historii ksiądz Chrząszcz nie ograniczył do badań archiwalnych i pisarstwa, ale brał czynny, często wiodący udział w budowaniu instytucji, struktur i innych praktycznych instrumentów służących kreowaniu środowiska historyków górnośląskich. Temu służyło powołanie do życia w 1904 r. Górnośląskiego Stowarzyszenia Historycznego oraz redagowanie periodyku „Oberschlesische Heimat”. Temu służył także współudział w założeniu i prowadzeniu Muzeum Górnośląskiego w Gliwicach (1905/1906). Poczucie odpowiedzialności za kształt, jaki przyjmie historiografia regionalna, a także umiejętność dostrzeżenia jej sensu i celu daleko wykraczających poza magazynowanie wiedzy dla wiedzy sprawiają, że postać księdza Chrząszcza, zaangażowanego w sprawy publiczne historyka, jest nam szczególnie bliska. Wydana przez Muzeum w Gliwicach książka jest pierwszą próbą odzyskania i zaczerpnięcia z przebogatej spuścizny księdza Chrząszcza, którego dorobek życiowy – pisarski i społeczny – jest ważną częścią naszego kulturowego dziedzictwa. W tej dla naszego muzeum szczęśliwej chwili dziękuję i wyrażam najwyższe uznanie dr. Sebastianowi Rosenbaumowi, który – podobnie jak w przypadku dzieła Benno Nietzschego „Historia miasta Gliwice” – wykonał imponującą pracę, z wielką starannością dokonując wyboru, przekładu i opracowania pism księdza Chrząszcza i przybliżając nam tę wyjątkową osobę – powiedział Grzegorz Krawczyk, dyrektor Muzeum w Gliwicach.

Książka wydana przez Muzeum w Gliwicach przynosi trzydzieści tekstów o ogromnej rozpiętości stylistycznej i tematycznej, próbując oddać bogactwo pisarstwa ks. Chrząszcza. Są tu szkice autobiograficzne, które cofają nas do lat sześćdziesiątych, siedemdziesiątych, początku osiemdziesiątych XIX w. Są także klasyczne, typowe dla tego historyka i pyskowickiego proboszcza, mocno nasycone faktografią szkice monograficzne z dziejów miejscowości Górnego Śląska – w tym Gliwic. Ale towarzyszą im również krótkie etnograficzne przyczynki, w których odbija się zainteresowanie autora historią codzienności, jego upodobanie do rzeczy błahych, do zamierających obrzędów, zabobonów i przesądów. Nie zabrakło też pism dewocyjnych – Chrząszcz był wszak katolickim kapłanem, duszpasterzem i pozostawił po sobie kilkadziesiąt książeczek i broszur w formie modlitewników, śpiewników, żywotów świętych.

Ks. Johannes (Jan) Chrząszcz urodził się 27 IV 1857 r. w Mionowie w powiecie prudnickim. Uczęszczał do szkół w Głogówku, Prudniku, Głubczycach, Wrocławiu i Opolu, gdzie złożył maturę w 1877 r. Jego studia teologiczne na uniwersytecie wrocławskim przypadły na czas Kulturkampfu, kiedy zamknięte było seminarium, dlatego święcenia kapłańskie otrzymał w 1881 r. w czeskiej Pradze. W 1888 r. obronił pracę doktorską poświęconą apokryficznej Ewangelii Hebrajczyków. W latach 1883–1891 pracował jako katecheta w królewskim katolickim gimnazjum w Gliwicach, przyczynił się do powstania tamtejszego konwiktu dla chłopców. Od 1890 r. proboszcz w parafii św. Mikołaja w Pyskowicach. Razem z Arthurem Schillerem założył Muzeum Górnośląskie w Gliwicach (1905/1906). Stworzył Górnośląskie Stowarzyszenie Historyczne z siedzibą w Opolu i jego organ – kwartalnik „Oberschlesische Heimat” (1904). Uchodził za najwybitniejszego historyka na Górnym Śląsku przełomu XIX i XX w. Opublikował ok. 200 artykułów, publikacji zwartych i broszur, głównie historycznych, ale też religijnych. Jest autorem monografii Białej, Krapkowic, Prudnika, Pyskowic i Toszka, historii licznych parafii i instytucji górnośląskich oraz popularnej historii Kościoła katolickiego na Śląsku. Przygotowywał monografię Gliwic, jednak nie ukończył jej. Zmarł 28 II 1928 r. i został pochowany na cmentarzu św. Stanisława w Pyskowicach.